Kategori: YeniGün

Bugün 1 Mayıs İşçi ve Emekçi Bayramı. Her güne, yüreği ağzında uyanmaktan; gazetelere, tv haber bültenlerine korka korka bakmaktan çok yorulduk. Olgun bir bayram kutlamak istiyoruz. Bundan 42 yıl önce İstanbul Taksim Meydanı’ndaki kutlamalar sırasında çevre binalardan açılan ateşle 34 kişinin öldüğü, 200’den fazla kişinin yaralandığı “1977 Kanlı 1 Mayıs“ı, kulağımıza küpe[…]

Dün, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı’nı kutladık! Millet Meclisi, 23 Nisan 1920’de, Kurtuluş Savaşımız sürerken açıldı. Mustafa Kemal Atatürk, Meclis’i öylesine önemsiyordu ki savaşı bile ‘ulusal istenç’in (millî irade) yönetmesini istedi.  İlk Meclis, gerçek bir mozaikti; 125’i devlet çarkının işleyişini bilen eski bakan, vali, türlü kademelerden memurların; 120’si serbest meslekten, pek çoğu sarıklı ‘ilmiye’ sınıfından kişilerin; beş “aşiret reisi” ile iki mühendisin yer[…]

Bizim eskilerin, İtalyancayla karışık bir deyişi vardı; “avara kasnak”. 21’inci yüzyılın ilk çeyreğinde kimilerimiz, hiçbir aygıta bağlı olmadan kendi başına dönen (avare) kasnaklar gibiyiz; herhangi bir işlev için güç üretmeyişimiz bir yana, sürekli kendi gücümüzü tüketiyoruz. Elbette zamanı da… Veya böylece zaman mı geçiriyoruz, yoksa zaman duruyor da biz mi geçiyoruz?..[…]

İlkyaz, bir naz, bir niyaz… Ama ne denli ayak sürüse de gelecek. Hep gelmiş ve hep geldi çünkü. “Garipçi”m Oktay Rifat’ın dediği gibi: “Gitmez bu böyle, bu böyle yürümez! / Bir gün / Durulur bu çalkantı , doğarsın güneşe. / Bakarsın gökyüzü eski bir resim gibi / Pencerede yeniden ve[…]

31 Mart 2019 Yerel Seçimleri, geçen pazar günü yapıldı. Kazananlara ve halkımıza hayırlı olsun. Biz bu satırları yazdığımız sırada kesin seçim sonuçları YSK tarafından henüz açıklanmamıştı. Ama, İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya, Eskişehir… gibi büyük kentlerimizde Millet İttifakı (CHP + İyi Parti) adaylarının kazandığı kesin gibiydi. Toplam oyların yaklaşık yüzde 52’sini[…]

Bugün, 27 Mart Dünya Tiyatrolar Günü. Büyük kentlerde yaşayan yurttaşlarımızın, ödenekli ya da özel tiyatrolardaki oyunları yılda bir kez de olsa ücretsiz izleme olanağına kavuştukları gün. Eğer siz de ‘tiyatrolu’ kentlerimizde ya da onların yakınında oturan şanslılardansanız fırsatı kaçırmayın. Shakespeare (1564 – 1616), aynı adlı ünlü oyununda, kahramanı “Hamlet”i şöyle konuşturur: “… Doğduğu gün de bugün de[…]

Nasrettin Hoca’ya: – Kışın dondum diyorsun, yazın da yandım! Ne olacak senin bu hâlin? diye takılmışlar. Hoca soruyu, soruyla yanıtlamış: – İlkbahar aleyhinde konuştuğumu hiç duyanınız oldu mu? Yusuf Has Hacip’in, bin yıl önce yazdığı “Kutadgu Bilig”inden (mutlu olma bilgisi) ‘mevsimlik’ bir beyit: “Doğardın ese keldi öngdün yeli Ajun edğüge[…]

Güneşi özlemişiz. Kararsız mart, aydınlıkta karar kılmış görünüyor. Günler artık göz alan, kıpır kıpır bir saydamlıkla başlıyor.  Karanlık kötüdür; kuşku yüklü belirsizlikler içerir. Divan Edebiyatı şairleri, “siyah”ı belki de bu nedenle “küfür”le eş anlamlı saydılar. Şeriat düzeninde, caize (bahşiş) koparabilmek için hünkârın nabzına uygun şerbet verme çırpınışıyla da olsa… Fuzuli, bir güzele şöyle sesleniyor:[…]

31 Mart Yerel Seçimleri yaklaştıkça siyaset dilindeki kirliliğin kitleler üzerinde yarattığı dehşet, bir alacakaranlık kuşağı filminin gerilim düzeyine yükseliyor sanki.   Tanrı, adama: – Dile benden ne dilersen. Ama bir şartım var; sana ne verirsem rakibine iki katını vereceğim, demiş. Adam, tereddütsüz yanıtlamış: – Tanrım, benim bir gözümü kör et! Sevgi dilinden de[…]

Şempanzenin genleri, insan genleriyle yüzde 98 aynı. Tanrı bize, şempanzeden esirgediği “ses kirişleri”ni verdiği için konuşabiliyoruz. Kimi Tv sunucuları ve ‘ekran gediklisi’ diyebileceğimiz kimi ‘uzmanlar’ (?) yakınlarındaki kimselerce uyarılmıyor -ya da yapılan uyarıları önemsemiyor- olmalılar ki sürekli aynı sesletim (telaffuz) yanlışlarıyla karşımıza çıkıyorlar. Bu kişiler, doğru sesletiminden emin olamadıkları herhangi bir sözcük için[…]

Atatürk‘ün Dil Devrimi ile başlattığı “Türkçemizi yabancı dillerin boyunduruğundan kurtarma” çalışmalarını geliştirerek sürdürmek yerine, kültür meşalesini ne yazık ki yerlere düşürdük. Artık, Büyük Önder’in kurduğu CHP’nin bile bu konuda yeterli özeni gösterdiğinden kuşkuluyuz. Kuşkumuzun nedenine geçmeden önce, 2016 Ekim‘indeki bir yazımızda anımsattığımız yürek burkan bir öykücüğü (anekdot), YeniGün okurları için yineleyelim: DE GAULLE DALGA GEÇTİ Charles de Gaulle (1890 – 1970), Fransa Cumhurbaşkanı[…]

İhsan Varol, yıllardır türlü Tv kanallarında hazırlayıp sunduğu yarışma izlencesi“Kelime Oyunu”nu, hâlen Teve 2′de sürdürüyor. Varol, bu yolla halkımızın sözcük dağarcığının gelişmesine -elbette izlenirliği ölçüsünde- katkı sağlıyor. Kendine özgü; sıcak, sevimli bir sunuş tarzı olduğu için seviliyor da. Gelgelelim, bu ‘belalı iş’te ‘allameyi cihan’ olsanız yanlıştan kaçınmanız güç! Yanlışlarınızı olabildiğince azaltmak için ise ‘yapıcı’ eleştiriler karşısında dört göz, dört[…]

Güzel Türkçemizdeki güzel atasözlerinden biri:“Benim oğlum bina okur, döner döner yine okur.”Yazılı  ve görsel / işitsel medya (1) organlarımız, şu dil yanlışını döne döne, sanki ısrarla sürdürüyor:– Adana eski Valisi.– DİSK eski Başkanı…Kim bilir kaç kez anımsattık; Türkçe dilbilgisi kurallarına göre, belirtisiz ad tamlaması ikiye bölünüp ortasına sıfat konulamaz.Yukarıdaki iki[…]

Göktürk Devletinin yöneticisi Bilge Kaan; Orhun Yazıtları’nda uyruğuna, “Çinlilere öykünmeyin, yok olursunuz!” öğüdünde bulundu. Göktürkler, daha önce ikiye bölündükleri, elli yıl Çin boyunduruğunda tutsak yaşadıkları hâlde Bilge Kaan’ın öğüdüne uymadılar. Ve o tarihsel günden sadece dokuz yıl sonra, 744’te tarih sahnesinden silindiler. Ulusların kalıcı olmasında, anadilini koruyup geliştirmesinin önemini çok iyi bilen Başöğretmen Atatürk, birçok çağcıl atılıma koşut olarak başardığı Dil Devrimiyle bizi özümüze döndürdü. Türkiye Cumhuriyeti’nin[…]

Geçen hafta, Nâzım Hikmet’in 117’nci doğum gününü kutladık. Sanat / yazın çevrelerince büyük ustanın şiirlerinden oluşan dinletiler başta olmak üzere, türlü etkinlikler düzenlendi. Bu arada epey zamandır dillendirilmeyen bir şehir efsanesinin de yeniden konuşulmaya başladığına tanık olduk. Efsane şu: Atatürk, Dolmabahçe Sarayı’nda arkadaşlarıyla sofradayken Nâzım Hikmet’ten söz açılmış. Büyük Önder: – Gidin şu deli oğlanı bulun,[…]

Polonyalı Kieslowski (1941 – 1996), “yedinci sanat”ı onurlandıran sinema yönetmenlerinden. Ayrı bir yazı konusu olacak denli önemli filmler çeken Kieslowski‘nin büyülenerek izlediğimiz yapıtlarından biri: “Veronique’in İkili Yaşamı” (1991). Filmde, Avrupa sinemasının en güzel oyuncularından Irène Jacob’un canlandırdığı baş karakter, ‘çift yaratılmıştır’; Fransa’da Veronique, Polonya’da da Veronika adıyla eş zamanlı olarak ‘ikili yaşam’ sürmektedir.  Birbirinin varlığını her an duyumsayan iki kadından Veronique,sahnede şarkı söylerken ölür. Birden[…]

Türkçe sözvarlığımız (Fr. vocabulaire); atasözü ve deyim varsılı. Yüzyıllardır söyleyegeldiğimiz bu tür sözlerden biri, ‘hiç görüp işitmediğimiz, şaşılacak yeni bir şeyle karşılaşmak’ anlamındaki deyim: “Bir yaşına daha girmek” TRT Haber‘de, Dünya Ekonomik Forumu‘na ilişkin yorum yapan tanımadığımız bir meslektaşımız, konuşmasında şöyle bir eylem (fiil) kullanıyor: “Formülize etmek” Bizim bildiğimiz, ‘bir düşünceye, bir anlatım biçimi vermek’ anlamındaki Batı kökenli eylemin doğrusu: “Formüle (Fr. formulé)etmek” Biz,[…]

. Toplumca kafamız bozuk. Aynı ölçüde Türkçemiz de. Bizim değil, bilindiği gibi Yahya Kemal Beyatlı’nın koyduğu tanı / gösterdiği sağaltım yolu bu: “İmlamız, lisanımız düzelince lisanımız da kafamız düzelince düzelecek; çünkü, o da onlar kadar bozuktur, fazla değil.” Dille düşünce arasındaki sıkı bağa onlarca yıldır dikkat çekerek “doğru düşünme”nin ancak[…]

Pek çok alanda olduğu gibi, “doğru ve güzel Türkçe” açısından da artık can sıkıcı olmaktan çıkıp giderek “yürek yakıcı” bir hâl alan gerileme dönemi yaşıyoruz. Toplumun sürekli gözü önünde olan kişilerin ve görsel / yazılı medya organlarında çalışan meslektaşlarımızın yaptığı “dil yanlışları”; Ziya Paşa’nın terkib-i bendindeki ünlü dizeyi akla getiriyor: “… bu terazi bu kadar sıkleti[…]

İnsan her gün yeni bir şey öğreniyor. Biz, Diyanet İşleri Başkanı’nın, “Kuran’la beraber olmayan çocuklar şeytanla beraber olur.” sözünü tartışaduralım… Batılı bilim insanları, Stanford Üniversitesi’nden William F. Fry’ın “gelotoloji” çalışmalarını geliştirmek için gecelerini gündüze katıyorlarmış. “Gelotoloji”; gülümsememizin ve kahkaha atmamızın, ruhsal / bedensel yapımız üzerindeki etkilerini inceleyen bir bilim dalı. Öte yandan çoğu dinin -ve doğal (!) olarak köktendinciliğin- ‘gülmeye karşı’ olduğu biliniyor. KAHKAHA[…]