Kerim Evren

TV kanallarındaki dizi filmler, yaz dönemi nedeniyle birbiri ardına ekrana veda ediyor! Her bölümü uzun saatler süren bu dizilere, yoğun emek ve büyük paralar harcandığı belli. Hâttâ çoğu dizi oyuncusu, yasal çalışma saatlerine uyulmayarak  ‘kendilerinin de harcandığından’ yakınıyor. Bize göre, dizilerde ‘harcanan’ bir şey daha var: Doğru ve güzel Türkçe.[…]

Paris’te geçen ay, geniş çaplı bir polis gösterisi yapılmıştı. CNN Türk’ün 18 Mayıs 2016 günkü bir haber bülteninde yürüyüş, şu uzun başlıkla ekrana yazıldı: “Sokakta ardarda yaşanan olaylar sonrası polis de eyleme geçti” Başlıktaki “ardarda” yinelemesi, bir değil iki yazım (imla) yanlışı birden içeriyor. 1- İkilemeler (dolayısıyla da ‘yinelemeler’) ayrı[…]

“De – da”nın nerede ek, nerede bağlaç, ne zaman ilgeç (edat) olduğu konusunda gazete ve TV’lerimizde ‘rivayet muhtelif’! İşte, Halk TV’den bir başlık: “Zarrab soruşturmasında Egemen Bağış, Zafer Çağlayan ve Fikret Ormanda var.” Bu tümcede, “Orman” soyadına bitişik yazılan “da”; ‘dahi, bile’ anlamlarında bağlaç. Dolayısıyla ayrı yazılmalı; “Fikret Orman da…”

Başlıktaki sözcüğü, şaka yollu biz uydurduk. Hep sevgili meslektaşlarımız uyduracak değil ya! Açılımına, ister yıllardır tutmaya çalıştığımız ‘Türk medyasındaki Türkçe yanlışları çetelesi’ deyin, ister ‘televizyoncu Türkçesi’; aynı kapıya çıkar! ‘Türkçetele’ye, güncel ramazan haberleriyle başlayalım…

Yeni hükümetin Millî Eğitim Bakanı İsmet Yılmaz, bakanlığının adını “Maarif (Vekâleti)” olarak değiştirmek istiyormuş. İlk anlamı ‘bilgi ve kültür’, ikinci anlamı da ‘öğretim ve eğitim dizgesi’ olan  “maarif”, Arapça kökenli bir sözcük. “Millî eğitim”i ulusal olmaktan tümüyle çıkarıp “ümmetçi” yapmaya kararlı bir iktidarın ‘nazır’ına (!) da Arapçayı Türkçeye yeğ tutmak[…]

Topkapı Sarayı’nı gezenler bilir; Osmanlı’nın en parlak dönemlerine ev sahipliği yapmış olmasına karşın bu yapılar topluluğu, son derece mütevazıdır. Göçebelikten yerleşik düzene geçmiş bir toplumu yöneten padişah ve çevresinin, gücünü göstermek için şaşaaya gereksinim duymadığının kanıtı gibidir. Dolmabahçe Sarayı ise tam tersine barok – rokoko karışımı, aşırı gösterişli mimarî biçem[…]

ABD’li romancı ve öykü yazarı William Faulkner’ın (1887 – 1962) gerçek soyadı “Falkner”mış. Dizgicinin azizliğine uğramış! Yazarın ilk kitaplarından birinde soyadı, yanlışlıkla bir ‘u’ harfi eklenerek “Faulkner” diye basılmış. Yazar, bu ciddi hatayı sineye çekip yayımcısını saç baş yolmaktan kurtarmış. 1949′da Nobel Edebiyat, ardından iki kez de Pulitzer Ödülü kazanan[…]

Bugün 19 Mayıs, Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı. Mustafa Kemal’in, 97 yıl önce Samsun’a çıkarak Millî Mücadele’yi başlattığı gün. 20’nci yüzyıla ayak uyduramayıp çöken Osmanlı İmparatorluğu’nun topraklarını, emperyalistler işgal etmişti. Mondros Mütarekesi‘nin uygulanmasında adaletsizlik yapılmış, İzmir’in Yunanlılarca işgali ise bardağı taşıran son damla olmuştu.

Ateşböceği mevsimdeyiz. Dostoyevski’nin ‘beyaz geceler’i henüz gelmedi ama kasvetli akşam karanlıkları, parlement mavisine dönüşmeye yüztuttu. Oktay Rifat’ın “Dut” şiirindeki büyüleyici gökkubbe ışıltılarının eli kulağında: “Binsem dalına da sallasam ağacı / Yıldızların dökülüverecek, Gece.”  

Bir sözcükteki harflerin yeri değiştirilerek düşülen ‘dil yanlışı’na, Batılılar “metatez” (Fr. métathèse), biz ise “göçüşme” diyoruz. Örneğin, halk arasında “arabesk”e “arabeks“, “ekşi”ye “eşki”… diyenlere rastlanır. Göçüşmek, işteş yani karşılıklı yapılan bir eylemdir. Harfleri sözcük içinde oradan oraya ‘göç ettirerek’ yanlış seslendirmek, sıradan insanların bağışlanabilir konuşma kusuru sayılabilir. Ama, kitlelerin izlediği[…]

İstanbul’da, -iktidarın tercihi gereği sönük geçen- 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı günü, birçok kadınımız Büyükada’ya gitmiş. Adadaki Aya Yorgi Kilisesi’nde, kimi ‘hayırlı bir kısmet’, kimi anne, kimi de ev sahibi olma dileğinde bulunmak için. Kilise, adanın sarp, yüksek bir tepesinde. Belli bir yere değin faytonla gidiliyormuş, sonra iki[…]

Türkiye, hiç bu denli ‘kanayan’ bir ülke olmamıştı. Her gün asker – polis canı alan PKK ve IŞİD terörü, kadın cinayetleri, çocuklara tecavüz, trafik kazaları, iş kazaları… günlük olağan facialarımız oldu neredeyse! TV kanallarımızın ana haber bültenleri, akşam yemeği saatiyle çakışıyor. Ekranda şehit annelerinin yürek paralayan feryadı, lokmaları boğazınıza diziyor.[…]

Fuzulî’nin “Su Kasidesi”nden bir beyit: “Hâk-i payine yetem der, ömrlerdir muttasıl / Başını taştan taşa urup gezer avare su.” Şair bu dizeleriyle, Dicle ve Fıratımızın Kâbe yönünde akmasına dinsel bir anlam yükler: “(Hz. Muhammet’in) Ayağındaki toprağa ulaşmak için ömürlerdir durmaksızın / Başını taştan taşa (bir âşık gibi) vurup akar, başıboş[…]

Ülkemizin, ileri Batı nimeti çoğulcu demokrasiyle mi yoksa ilkel, geri kafalı Doğu’nun marifeti İslam faşizmiyle mi yönetileceği, dolayısıyla da hangi ‘yaşam biçimi’ni benimseyeceğimiz başta olmak üzere, toplumca birçok konuda ayrıştık, kutuplaştık. Dünya bize acıyarak bakmaktan vazgeçti, artık açık açık bir yerleriyle gülüyor!

Doğa, en iyi öğretmen. Bilim insanlarının, birini çözer çözmez yenisiyle karşılaşıp iştahını biraz daha kabartan kurallarla yönetiliyor. Bağımsız görünen varlıklar arasında gizemli ilişkiler ve onlardan alacağımız yaşamsal dersler var. 360 TV’de, 27 Mart günü “Arkadaşım Tilki” adlı bir film yayımlandı. Film, sevgi dolu ve cesur bir kız çocuğunun, kurtların saldırısından[…]

TGC’nin, Konrad Adenauer Stiftung (KAS) ile birlikte düzenlediği Yerel Medya Eğitim Seminerleri’nden 80’incisi nedeniyle 18 – 19 Mart günleri Antalya Belek’teydik. Antalya‘nın yanı sıra Isparta, Eğirdir, Burdur, Karaman, Konya, Muğla’dan gelen meslektaşlarımız, iki günde yapılan dört oturumun -bizim de aralarında bulunduğumuz- konuşmacılarına yoğun ilgi gösterdiler. Seminer süresince konakladığımız Antalya Ela[…]

Türk toplumu olarak kitapla ilişkimizi (!) anlatmak için bu köşede, bir Yeşilçam filminden ‘trajikomik’ örnek vermiştik. O örneğin daha da çarpıcısıyla geçenlerde karşılaştık. TV2′de, Nejat Saydam’ın “Hizmetçi Dediğin Böyle Olur” (1964) filmi oynatıldı. Filmin bir sahnesinde hizmetçi (Fatma Girik), dairesinde bir yığın kitap gördüğü kapıcıya (Ali Şen) soruyordu: – Hayrola,[…]

Nobel ödüllü bilim adamımız Aziz Sancar’ın adı, geçenlerde Ankara Büyükşehir Belediyesi kararıyla bir sokağa verildi. Tam, ne güzel bir karar diyecekken öğrendik ki adı değiştirilen sokak, Abdullah Cevdet Sokağı’ymış! Gazeteci Özgen Acar, Abdullah Cevdet’in (1869 – 1932), “1908 devrimi” ile “kadın ve insan hakları savunuculuğunun öncülerinden” olduğunu anımsatmıştı. (1) Devr-i[…]

Unutulmuş bir sözcük “tefeül”, ‘fal’ demek; özellikle de ‘şiir falı’. Geleceğimizden haber almak, boş bir beklenti olur elbet; amaç, ilkyazın kavak yelleri estirdiği özgür ruhlarımızı ‘şiire bırakmak’… Doğanın dönüşümüyle onlarca tondaki yeşili göveren, içimizdeki coşku gibi tomurcukları rengârenk patlayan parklarda, bahçelerde, şiir kitabı edinmiş her yaştan çiftin, sayfaları rastgele çevirip[…]

İngiliz düşünür – iktisatçı John Stuart Mill (1806 – 1873), düşünce tarihine “ütopya”nın karşıtı olarak “distopya” kavramını da kazandıran kişidir. “Ütopya”, olumlu anlamda düşsel devlet düzenlerini, “distopya” ise devletin birey – toplum üzerine karabasan gibi çöktüğü (otoriter – totaliter) rejimleri tanımlar. Mill’in “distopya”sından yazın dünyası da etkilendi; “distopik”romanlar yazılmaya başladı[…]