. Dün (15 Şubat 2022), Matthieu Ricard’ın 76. doğum günüydü. O da kim? derseniz… – Dünyanın en mutlu insanı. ABD’de yapılan bir bilimsel araştırmanın sonuçları açıklandığından beri Matthieu Ricard, böyle anılıyor. Wisconsin Üniversitesi nörologlarından Richard Davidson; düzenli olarak meditasyon (1) yapan kişilerin beyinlerini inceliyordu. Bilim insanının, 2014’te MR aygıtına bağlayarak[…]
Yazının Devamı
Sanatla sporun barışçıl ruhları göstermelik bile olsa birleşince olağanüstü güzellikler ortaya çıkıyor. 4 Şubat günü başlayan 2022 Pekin Kış Olimpiyatları’nın açılış töreninde görüldüğü gibi: Çinli sinema yönetmeni Zang Yimu’nun sanatsal düzenlemesiyle dev bir kar tanesi oluşturulmuş. Geleneksel olimpiyat meşalesi; barış simgesi zeytin dalı yapraklarıyla donatılan o kar tanesinin ortasında 20 Şubat’a değin yanacak. Dileriz bu arada, Birleşmiş Milletler’in (BM) aldığı, -olimpiyatların yedi gün öncesinden başlayıp yedi gün[…]
Yazının Devamı
Epeydir görmüyoruz; eskiden karikatürcüler demokrasiyi, ‘doksan altmış doksan’ ölçülerinde genç ve güzel bir kız olarak çizerlerdi. Halk arasında, güzeller için “Tanrı, çirkin şansı versin.” derler. Kimi siyaset bilimcileri; ‘İkinci Adam’ İsmet İnönü’nün, ülkemizi çok partili düzene kavuşturduğu 1946 yılını, demokrasi deneyimi için çok erken sayarlar: “İven kız ere varmaz, varsa da baht bulmaz.” (Evlilikte) Acele eden kız, eşini iyi seçemeyeceği[…]
Yazının Devamı
Uygar dünya; bilim ve uygulayımbilimde (teknoloji) aklın, insanın yaratılış özelliklerinin sınırlarını her an zorluyor. Çok şükür! Bir sabah uyanacağız ki insan beynine takılan bir mikroçip geliştirilmiş; ‘akıllı’ cep telefonlarıyla bilgisayarlardaki ‘yeniden başlat’ imlecini de içeriyor. Bu arada bizler; ‘Tanrı akıl dağıtıyormuş, herkes yine kendi aklını beğenmiş’ gerçeğini yaşayan kişiler olarak kendi dünyamızda kendimizle baş başa kalmayı sürdüreceğiz. Değerli yalnızlık! Ama sanatçılar için aynı şey[…]
Yazının Devamı
‘Karşıtlıkların iç içe geçtiği ifadeleri, durumları’ anlatan “oksimoron” (Fr. oxymoron) kavramının, dilimizde tam karşılığı yok. Sözcüğün kökeni; Eski Yunanca ‘sivri, keskin’ demek olan “oksys” ile ‘aptal’ anlamındaki “moros”. Örneğin, birbiriyle taban tabana zıt anlamlı iki sözcükten oluşan “yaşayan ölü” tamlaması, bir oksimoron. Türkçe tek sözcüklü karşılığı yok ama biz, “oksimoron”u dibine dek yaşayan bir toplumuz. ‘BİN YILIN’ SERGİSİ VE… * 17 yıl önce bugün (19[…]
Yazının Devamı
Cemal Süreya, 9 Ocak 1990’da, henüz 59 yaşındayken bu dünyadan göçmüştü. 32 yıldır şiirin büyülü dünyasında uyuyor. Aşkın, ‘kara mizah’la en iyi yo(ğ)rulduğu şiirlerden biri, Cemal Süreya’nındır: “Daha nen olayım isterdin Onursuzunum senin.” * Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, geçen hafta aylıklarını artırdığı memur ve emeklilere seslenirkenki şu sözleri, dikkat kesilmemize yol açtı: “Biz size âşığız.” Ne[…]
Yazının Devamı
Ermeni asıllı Rus bilim insanı Kirlian, sağ olup da 2022 Türkiye’sinin ‘enerji fotoğraflarını’ çekse sanırız yaptığı işten soğurdu! Kastettiğimiz; yeni yıla yeni bir enerjiyle girelim derken elektrikte yüzde 52 – 127; doğalgazda salt bu ay (ocak) için konutlara yüzde 25, sanayiye yüzde 50; ulaşımda en az yüzde 27 – 36 zam yapılmış olması değil. Paramızın, göbekten bağımlı kılındığımız Amerikan Doları karşısındaki tarihsel değer düşüşü, özellikle gıda maddesi fiyatlarındaki aşırı artış, gelirimizin ise[…]
Yazının Devamı
Üç gün sonra, hafta sonunda yeni bir yıla giriyoruz. Yaşam kısa ve şiirsel; bir haiku gibi: “eski bir gölet kurbağa içine atlıyor su sesi” Dizeler, Matsuo Başo‘ya (1644 – 1694) ait. Japon şair, bir fotoğraf makinesinin deklanşörüne basar gibi ânı durdurmakla kalmamış, dizelerine su sesini de katmış; cup! Şiirin evrensel gücü bu. Tevfik Fikret’in (1867 – 1915) “Yağmur” şiirinde yansıttığı[…]
Yazının Devamı
Geçmişte yaşamak, ilerlemekte olanların kaldırdığı tozu yutmak demek. Edilgin (pasif) olmak da öyle. Değerli çevirmen arkadaşımız Süha Sertabiboğlu sağ olsun, İngilizceden Türkçeye çevirdiği son üç kitabı bize verdi. Kitaplardan birisi için de “Okumaya bundan başla.” dedi. Süha’nın önerdiği ilk kitabın adı: “Zen ve Motosiklet Bakım Sanatı”. (1) Hayatımızda hiç motosiklet kullanmadığımız için -keşke herkes, 67’sinde bisiklet sürmeyi öğrenen[…]
Yazının Devamı
Bugün 15 Aralık 2021; biz Türkler için önemli bir günün, 128. yıl dönümü. Danimarkalı bilim insanı Vilhelm Ludvig Thomsen; 15 Aralık 1893’te, Göktürk Abecesi’ni çözüp Orhun Yazıtları’nı okuduğunu bilim dünyasına açıkladı. * 1889 yılında Moğolistan’ın Orhun Vadisi‘nde bulunan yazıtlar; tarihte ilk kez “Türk” adının geçtiği, VIII. yüzyıla ait ‘anıtsal belge’ niteliğinde. Göktürk Devleti yöneticisi Bilge Kağan, yazıtlarda halkına, aklın sesine kulak[…]
Yazının Devamı
Mustafa Kemal Atatürk’ün büyüklüğünü, çağını aşan ileri görüşlülüğünü bir kez daha ortaya koyan gelişme: Fransızlar bu günlerde “cinsiyetsiz adılı (zamir)“ tartışıyor. Ünlü sözlük Le Petit Robert’i hazırlayan dilbilim kurulu; “o” anlamındaki, erkek için “il”, kadın için “elle” adıllarını birleştirip “iel” diye bir adıl kullanmayı önerdi. Öneriyle çağ dışı kadın – erkek ayrımının, dilbilgisinden de kaldırılmasını amaçlıyorlar. Atatürk, Fransızların şimdi yapmak istediklerini, en az 89 yıl önce düşünüp[…]
Yazının Devamı
Eskiler, “Lodosun gözü yaşlıdır.” derlerdi. 2021 de ağlayarak gidiyor. “Ağlayan öküz”! Şaka değil; Çin astrolojisine göre 2021’in Şubat ayında başlayıp 2022 Ocak’ında bitecek olan, “Öküz Yılı” imiş. Öküz Yılı’nın renkleri de ilginç; metal beyazı, yeşil ve sarı. Polonyalı film yönetmeni Kieslowski’nin ‘Renk Üçlemesi’ni andırıyor gibi: 1- Nasıl bir yılsa bu yaşadığımız; hepimizin beti benzi atmış, beyaza kesmiş durumda. Siyasetçi deyişiyle ‘metal yorgunuyuz’. 2- “Yeşil”, biz sıradan ölümlülerin baş belası; dünyaya kazık[…]
Yazının Devamı
Son Osmanlı padişahı Vahdettin, ağabeyi Sultan Reşat‘ın (V. Mehmet) İspanyol gribinden ölmesi üzerine, 3 Temmuz 1918’de tahta çıkmıştı. “Cülus”tan dört ay on gün sonra 13 Kasım 1918’da Osmanlı başkenti İstanbul, emperyalistlerce ilk kez işgal edildi. * İşgal altındaki İstanbul’da, başta gıda maddelerinde görülmemiş fiyat artışları yaşandı; ekmeğin fiyatı 12 kat, zeytinyağının 23 kat, şekerin 60 kat[…]
Yazının Devamı
Bugün 17 Kasım 2021. Türk tarihinin en önemli sayfalarından biri; son Osmanlı padişahı VI. Mehmet Vahdettin’in, İngiliz gemisi ‘Malaya’ ile ülkeyi terk ettiği günün, 99’uncu yıl dönümü. * Osmanlı başkenti İstanbul, 13 Kasım 1918 ve 16 Mart 1920 tarihlerinde olmak üzere iki kez işgal edildi. * 10 Ağustos 1920’de imzalanan Sevr Antlaşması ile de Anadolu, emperyalizmin çizmesi altına sokuldu. * Büyük[…]
Yazının Devamı
Bugün 10 Kasım 2021. Atatürk‘ün kendi deyişiyle ‘naçiz bedeninin toprak olduğu’ günün 83. yıl dönümü. Saat 9’u beş geçe, bütün Türkiye’de iki dakikalığına yaşam duracak. Ulusal yas çerçevesinde, O’nun gözbebeği TBMM’nin ve sonsuz uykusunda bulunduğu Anıtkabir’in dışındaki tüm bayraklar yarıya indirilip ‘boynunu bükecek’. Asıl boynu bükük olansa 83 milyonluk koskoca bir ulus. Demek istediğimiz, ülke kaynaklarının savrulmasıyla derinleşen yoksulluktan çok, tünelin[…]
Yazının Devamı
‘En büyük bayram’ olarak kutladığımız Türkiye Cumhuriyeti’nin 98. kuruluş yıldönümünü geride bıraktık. ‘Dalya’ demeye iki yıl kala, ulusumuza bir kez daha kutlu olsun. 29 Ekim bu kez cuma gününe denk geldiği için cuma hutbesinde, Cumhuriyetimizin -ve Diyanet İşleri’nin- kurucusu Atatürk’ün ‘yasak savma’ türünden de olsa anılmasını bekleyenler oldu. Safdillerin beklentisinin tersine, ‘yasakçı’ uygulamalara yenisi eklendi; Atatürk Devrimi yolunda yayın çizgisi izleyen medya organlarımızdan Cumhuriyet gazetesi, Foks TV ve ANKA habercilerinin, 29[…]
Yazının Devamı
Yaşar Kemal‘in Cumhuriyet gazetesinde 1975’te yayımlanan bir yazı dizisi, belleğimizde taptaze: “Çocuklar İnsandır” Usta romancımız çocuklarla yaptığı, daha doğrusu ‘çocukla çocuk olduğu’ röportajlarından oluşan bu diziyle toplumumuzu ‘yarınlarına’ sahip çıkmaya çağırıyordu. Turhan Selçuk’un çizimleri ve Ara Güler’in çektiği fotoğraflarla daha da çarpıcı hâle gelen röportaj dizisinin (1) üzerinden yarım yüzyıla yakın zaman geçti. Kayseri’de, dört yaşındaki Saliha Çakır’ın beklenmedik[…]
Yazının Devamı
Afganistan’ı işgal eden kadın düşmanı köktendinci Taliban’dan bir heyet, geçen hafta Türkiye’nin çağrılısı olarak geldiği Ankara’da resmî görüşmeler yaptı, biliyorsunuz. Aynı günlerde sosyal medyamızda, Aziz Sancar imzasıyla şu ileti paylaşıldı: “Kızlar okuyun. Okumazsanız kolunuza takılan üç bilezik, kocanızın ömür boyu ödeyeceği salon takımıyla övünen, çeyizi dünyadaki en değerli eşya sanan bireyler olursunuz. Dışarıda nehir gibi akan bir hayat[…]
Yazının Devamı
Susan Sarandon, ülkemizde “Karışma Anne” adıyla oynatılan “The Meddler” (Y. Lorene Scafaria) filminin bir sahnesinde, bir dilim ekmeğin ortasını oyup içine yumurta kırarak pişirip yer. Ama ne yemek! Bir daha aynı tadı hiçbir şeyde bulamayacakmış gibi, her kırıntısıyla ‘mutlu’ olarak; “Mmmhhh!..” Yaşamı, bütün gözenekleriyle solumak iyi bir şey gibi geliyor insana. Ama zamanla, çer çöpü de içinize çekmiş[…]
Yazının Devamı
Mini mini birlerin okul şarkısı “… yaprak yaprağa sürünür / Kışın karlara bürünür”ün nakaratı olan “Orman ne güzel, ne güzel”e şimdi şu dize eklenirse hiç şaşırmayız: “Yoksulluk ne güzel.” (Enerji ürünlerine ardı ardına yapılan -ve daha da yapılması beklenen- yüksek zamlardan sonra çocuklarımızın, önümüzdeki karakışı ‘yoksulluk güzellemesi’ ile karşılayabilmeyi çekirdekten öğrenmeleri ‘iç ısıtıcı’ olabilir! Hem dersini[…]
Yazının Devamı