Yazım, Kara Yazım -1

Yahya Kemal, toplumca ‘doğru ve güzel Türkçe’ konuşup yazabilmemiz için şu umuda bel bağlamıştı:

“İmlamız, lisanımız düzelince lisanımız da kafamız düzelince düzelecek; çünkü, o da ancak onlar kadar bozuktur, fazla değil!”

Üstadın tanısının doğruluğuna kuşku yok da umutlarının şimdilik boşa çıktığı bir gerçek.

Geldiğimiz noktada, toplumca kafamız çok bozuk.

Freedom House’un 2018 Dünyada Özgürlükler Yazanağı’na göre Türkiye, ‘özgür olmayan ülkeler’ ligine düştü. 195 ülke arasında, son 10 yılda ‘özgürlüklerin en çok gerilediği ülke’ oldu.

Nasıl olmasın ki!

BİR ÜLKE Kİ…

Hukukun, adaletin paspas edilmesinden, doymak bilmez rantçı talanına; son olarak CHP İstanbul İl Başkanı seçilen Canan Kaftancıoğlu’na yönelen köktendinci linç kültürüne; çocukların tecavüze uğrayıp en az 115’inin hamile bırakılması yolundaki ahlaksızlık doruğunun üstünün resmen örtülmeye çalışılmasına değin içeride çivisi çıkmış; dışarıda da ‘dünyada barış’ ilkesini kimi yöneticileri ısrarla çiğnedikleri için sonunda Mehmetçiğini sınır ötesindeki ateşe sürmekten başka çaresi kalmamış bir Türkiye’den söz ediyoruz.

Bütün bunlara karşın dut yemiş bülbüller gibiyiz!

Hâlipürmelalimizin başlıca nedeni, Freedom House’un son yazanağında;

özgür değiliz.

Ama, bu sarmalı kırmak da yine bizim elimizde; oyumuzun sihirli gücünün bilincine varmış olarak en geç önümüzdeki ilk seçimlerde!

GASP – GASBI

AYM’nin tutuklu gazeteciler Mehmet Altan ve Şahin Alpay‘a “hak ihlali” yapıldığı kararına karşın ilgili yerel mahkemelerin meslektaşlarımızı tahliye etmeyişi, ‘bir kısım’ medyamızda iki haftadır konuşulup yazılıyor.

İki mahkeme, AYM’nin söz konusu kararı vermekle “yetki gasbı” ve “görev gasbı” yaptığını öne sürdüler.

Bu iki tamlama, medyamızda yanlış yazımla (imla) yer aldı:

“Yetki gaspı” – “görev gaspı”.

Konuya ilişkin yazım kuralını anımsatalım:

‘Yumuşak ünsüz’ ile biten yabancı sözcüklerin, Türkçeleşirken son sesi ‘sert ünsüz’ olur:

Fr. méthode (metod, okunur) – T. metot; Far. ceng – T. cenk; Ar. gasb – T. gasp

Ancak, bu sözcükler ünlü harfle başlayan ek alınca özgün biçimine döner:

metot – metoda; cenk – cengin; gasp – gasbı…

2 SÖZLÜK 2 HATA

TDK ilgilileri de kuralı yanlış yorumluyor olmalılar ki “gasp etmek” eylemi, Kurum’un sözlüklerinde bitişik yer alıyor; “gasbetmek”.

Öte yandan, Dil Derneği’nin sözlüklerinde de eylemin yazımı yanlış; “gaspetmek”.

Bizce doğrusu, ‘zoralım’ anlamındaki “gasp” sözcüğünü; ‘p’ harfiyle ve “etmek” yardımcı eyleminden ayrı yazmak:

“Gasp etmek”.

Çünkü:

Bu bir ‘yardımcı eylemli bileşik eylem’dir.

Kimi bileşik eylemler; ad soylu sözcük ve “etmek”, “olmak”, “eylemek” vb. yardımcı eylemlerle kurulur.

Ad soylu sözcük, yardımcı eylemle birleşirken yeni bir ses doğarsa iki sözcük bitişik yazılır ve doğan ses de eyleme eklenir:

affetmek, hissetmek, reddetmek, hallolmak…

Ses düşmesi ya da ses artması yoksa ayrı yazılır:

ant içmek, iyi olmak, hak etmek, gasp etmek

GRAM GRAM ‘EPİGRAM’

Kocasının domuz eti / Yediği yalanıyla / Yiyip bitirecekler / Kaftancıoğlu’nu / İnsan etine doymayanlar!