Tanrı, garip kulunu sevindirmek için önce eşeğini kaybettirir, sonra buldururmuş.
Biz de yıllardır aklımızın erdiği, bilgimizin elverdiğince dikkat çektiğimiz ‘medyada dil yanlışları’nın giderilmesi için umut ışığı yakanları gördükçe çocuk gibi sevinir olduk.
Şöyle ki:
TV’lerde izlediğimiz hemen herkes, ‘deniz düzeyinden yükseklik‘ anlamındaki coğrafya terimi “râkım”ın her iki hecesini de (‘benim millî içkim’ dermiş gibi) kısa okuyor.
Sözcüğü, uzun zamandır ilk kez Haluk Bilginer’in doğru seslendirdiğine tanık olduk; Akbank’ın TV reklamında, ilk hecesini uzun okuyarak:
“Ra:kım”
Dileriz, bu reklam filmi oynatıla oynatıla Arapça kökenli sözcüğün doğru sesletimi (telaffuz) kulaklarda yer eder.
AYAKKABININ KRAMPONU
Ekran gediklileri sık sık bir Türkçe çamı daha deviriyorlar:
“Teşvikimesai”
Yine Arapça kökenli bu sözü, ‘çalışmaya özendirme’ anlamında kullanıyorsak böyle (teşvikimesai) diyebiliriz. Ama ‘birlikte, ortaklaşa çalışma’yı murat ediyorsak -ki bu anlamda kullanılıyor- doğrusu:
“Teşrikimesai”
Arapça “şirk”, ortak demek; “mesai” de çalışma. Toplumca artık neredeyse tek referansımız din güya; “Tanrı’ya ‘şirk’ koşmamak” gibi dinsel bir kuralımız da var. Ayrıca “şirket” sözcüğü,“şirk”ten geliyor.
“Teşrikimesai”yi, değerli meslektaşımız Ayşenur Arslan -yaygın yanlış sesletimin farkında olmalı ki- Halk TV’nin 19 Ağustos 2016 günkü “Medya Mahallesi”nde, üstüne basa basa doğru seslendirdi.
“Teşri:kimesa:i”
Bir başka Arapça kökenli söz, ısrarla şöyle yazılıp söyleniyor:
“Malumun ilanı“
(Zaten) Bilinen şeyi bildirme, demek olan sözün doğrusunu da değerli gazeteci Arif Kızılyalın, 16 Ağustos 2016 tarihli Cumhuriyet’te, ‘efsanevi 100 metre koşucusu’ Hüseyin Bolt hakkındaki yazısında vurguladı:
“Malumun ilamı”
Öte yandan, spor medyamızın baş belası (!) bir sözcük, “krampon”. Futbol yorumcusu Erman Toroğlu, atv’de 13 Ağustos 2016 gecesi, BJK – GS Süper Kupa futbol karşılaşması (1-4) canlı yayınında şöyle bir tümce kurdu:
– Muslera’nın ‘ayakkabısının kramponu’ kırıldı.
Bu sözü işiten pek çok TV izleyicisi, Toroğlu’nun Türkçe gafı yaptığını düşünüp gülmüştür. Çünkü, spor medyamız “krampon”un futbol ayakkabısı demek olduğunu sanıyor ve yıllardır öyle yazıp öyle söylüyor. Oysa, Toroğlu’nun söylediği doğru. “Krampon” (Fr. crampon); spor ayakkabısının tabanında bulunan ve sporcunun kayıp düşmesini önleyen çivi ya da vida, demek.
Türkçemize özen gösteren herkese en içten teşekkürler!
GRAM GRAM ‘EPİGRAM’
Orta Doğu’da çocuk olmak / ‘Mezarda hayat’ sürüp / Düğünde ölmek demek!