CNN Türk’ün 5 Şubat 2018 günkü bültenlerinde yayımlanan bir otomotiv / vergi haberinin ekrana yazılan başlığı:
“Hurda teşviği geliyor”
Aynı kanalın ertesi günkü bültenlerinde de -ilgililerini kimse uyarmamış olmalı ki- yazım yanlışı aynen yineleniyor:
“Hurda teşviği trafik kazalarını azaltır”
İsteklendirme, özendirme, demek olan Arapça kökenli “teşvik”in son sesi ‘k’, sözcük ünlü harfle başlayan ek alınca yumuşak g’ye (ğ) dönüşmez.
Doğru yazım:
Teşviki, teşvikin, teşvike…
Yine, ünlü harfle başlayan ek aldığında, “teşvik”in ikinci hecesi uzatılarak okunur:
Teşviiki, teşviikin, teşviike…
[Tele -1’in “18 Dakika”sında, yorumlarını beğeniyle izlediğimiz Merdan Yanardağ, sesletimde (telaffuz) daha özenli olmalı. Yanardağ, örneğin AKP – MHP arasındaki seçim işbirliğinden söz ederken “ittifaakı” yerine, ‘kısa a’ ile “ittifakı”; her iki hecesi de kısa olan “yarın”a ise “yaarın” diyor. Bu arada, ilk hecesi uzun okunan “akil” (akıllı) sözcüğünü birkaç kez dümdüz seslendirince doğru Türkçeye hak ettiği özeni gösteren izlence arkadaşı Prof. Dr. Emre Kongar dayanamayıp yanlışı nazikçe düzeltmek zorunda kaldı.]
ZAYİAT – ZAİYAT!
23 Şubat akşamı, Foks TV ekranında neredeyse dev puntolu bir başlık:
“Oylardaki zaiyatı yok etmek için”
Erdoğan’ın, AKP – MHP arasında “cumhur ittifakı” (?) adını verdikleri bağlaşıklığı kurmalarıyla ilgili gerekçesi buymuş!
‘Kayıp, yitik’ anlamında Arapçadan dilimize girmiş sözcük “zayi”; onun yine Arapça tenvin eki (-at) almış olan çoğulu da bilindiği gibi “zayiat“tır.
Öte yandan Cumhuriyet’te, 2 Şubat günü beşinci sayfanın tepesinden verilen 1,5 sütunluk haberin başlığı:
“Erdoğan’lar Müge Anlı’da”
Emine – Tayyip Erdoğan çifti, atv’deki “Müge Anlı ile Tatlı Sert” izlencesine video konferans yoluyla katılmış. Emine Erdoğan, izlencede ‘ülkemizin derin yarası’ olarak nitelendirdiği ‘okuma – yazma bilmeyen yurttaşlarımız için açılan kampanyalara destek verdiklerini’ açıklamış. Gerçi, TÜİK‘e göre Türkiye’de okur – yazar oranı, pek azımsanacak gibi değil; yüzde 96,5 ama yine de katkı katkıdır.
Benzetmede hata olmaz; medyamızdaki artık gına getirten yazım yanlışları ise bizce daha derin bir yara. Örneğin, Cumhuriyet‘in başlığındaki “Erdoğan’lar” yazımı yanlış. Sözcüklere ‘aile, gil’ anlamları veren çoğul eki, özel addan kesme imiyle (‘) ayrılmaz. Doğrusu:
“Erdoğanlar…”
ARALIK’TA AYRILIK!
Bu da yüksek satışlı gazetelerimizden Posta’da 1 Şubat günü yayımlanan bir magazin haberinden:
“Seren Serengil, Mart 2017’de aşk yaşamaya başladığı …….’dan Aralık’ta ayrılmıştı.”
Habere göre, adı geçen şarkıcı ile sevgilisi, Iğdır’ın ilçesi Aralık’ta birbirlerinden kopmuşlar!
Haberde kastedilen elbet bu değil. Anlam yanlışı, haberdeki yazım yanlışından kaynaklanıyor.
Konuya ilişkin kural:
Başında rakam olmayan -kesin tarih bildirmeyen- ay adları küçük harfle başlar ve ay adıyla aldığı ekin arasına kesme imi (‘) konulmaz:
“… aralıkta ayrılmıştı.”
GRAM GRAM ‘EPİGRAM’
Şeker fabrikalarını / Niçin satıyormuşuz / Kafaya bak Cehape’de / Liderimizin / Şekeri yüksek be!