“De – da”nın nerede ek, nerede bağlaç, ne zaman ilgeç (edat) olduğu konusunda gazete ve TV’lerimizde ‘rivayet muhtelif’!
İşte, Halk TV’den bir başlık:
“Zarrab soruşturmasında Egemen Bağış, Zafer Çağlayan ve Fikret Ormanda var.”
Bu tümcede, “Orman” soyadına bitişik yazılan “da”; ‘dahi, bile’ anlamlarında bağlaç. Dolayısıyla ayrı yazılmalı; “Fikret Orman da…”
Yeri gelmişken anımsatalım: “Dahi” bağlacının her iki hecesi de kısa okunur. Ekrana çıkan birçok kişi (Taylan Erten Ağabeyimizin deyişiyle ‘TV konuşkanları’) bu bağlacı, ‘olağanüstü yeteneği ve yaratıcı gücü olan kimse’ anlamındaki her iki hecesi uzun “dâhi” ile karıştırıyor.
İki sözcüğün anlam ayrımını vurgulamak için ad ya da sıfat olarak kullandığımız “dâhi”nin ‘a’sının üzerine ‘düzeltme imi’ (şapka) koymalıyız.
BİLGİ (?) YARIŞMASINDA OLMAYACAK HATALAR
Benzer yanlışın daha vahimi, Fox TV‘deki “Aşk Yeniden” dizisinde yapıldı. Dizide geçen bir yarışmanın adı:
“Kopta gel”!
Üstüne üstlük, şatafatlı bir başlıkla sunulan yarışmanın doğru yazımı:
“Kop da Gel”
Atv’deki “Kim Milyoner Olmak İster?”de düşülen ‘bilgi yanlışları’nın da ardı arkası gelmiyor.
Örneğin, son bölümlerden birinde sorulan soru:
– Kırtasiyeden alınırken ‘5 ortalı’ denen şey nedir?
Kırtasiye; defter, kâğıt, kalem, silgi, mürekkep gibi yazı araç – gereçlerinin tümüne birden verilen addır. Kırtasiye satılan dükkâna ya da satan kişiye ise “kırtasiyeci” denir. ‘Dünyanın en çok seyredilen ve kazandıran bilgi yarışması’ iddiasıyla sunulan bu izlencedeki soruda, “Kırtasiyeciden…” denmeliydi.
YALÇIN ÇETİN’LE FUTBOL KEYFİ
2016 Avrupa Futbol Şampiyonası’nda ulusal takımımız Hırvatistan’a 1-0, İspanya’ya da 3-0 yenildi ama Çek Cumhuriyeti’ni 2-0 yenmeyi başardı. Şampiyona tat vermeye devam ediyor. Özellikle de Yalçın Çetin’in maç anlatımlarını hayranlıkla izliyoruz. Çetin, bizce Türkiye’nin en iyi spor spikeri.
Tınısı mükemmel bas – bariton sesiyle dakikada söylediği sözcük sayısı bakımından kimse onun eline su dökemez. Hem de hiçbir sözcüğün hiçbir hecesini yutmadan, tüm vurgularıyla ‘doğru Türkçe’ konuşuyor. Esprili de.
14 Haziran 2016 gecesi, Cüneyt Çakır’ın yönettiği 1-1‘lik Portekiz – İzlanda karşılaşmasının başlama vuruşu bekleniyordu. Çetin, İzlandalı tüm futbolcuların (Halldorsson, Saevarsson, Bjarnason…) soyadlarının ‘-son’ hecesiyle bitiyor olmasını, hoş bir nükte konusu yaptı:
– Bu kadar ‘-son’, bakalım İzlanda için iyi bir ‘başlangıç’ olacak mı?
Yalçın Çetin’i kutluyoruz.
GRAM GRAM ‘EPİGRAM’
Irz düşmanı
Şam şeytanı
İlk harflerden tanı
‘Dava’ ortağını