Reklam sloganlarındaki yanlış Türkçenin, yinelene yinelene toplumun belleğinde doğruymuş gibi yer ettiğine, bu köşede sıklıkla dikkat çekeriz.
Şarkılar ise uzun yıllar boyu söylendiği için güfte yazarlarının dilimize daha da çok özen göstermeleri gerekir.
Anadolu rock müziğinin öncülerinden Cahit Berkay, genç solist Derya Petek’le birlikte yaptığı albümüne “Arda Kalan” adını koymuştu. Albümün aynı adı taşıyan çıkış şarkısında da “… hasretin tutuşur, anılar uçuşur / acı bir elvedadır ardakalan” deniliyordu.
Oysa, Türkçede “arda kalmak” diye bir eylem yok. “Artmak, geriye kalmak” anlamındaki eylemin doğrusu, “t” harfiyle ve bitişik yazılan “artakalmak”. Doğru örnek:
Ahmet, gündelik masrafından artakalan parayı biriktirip bankaya yatırıyor.
MEDYADA ETKİSİ
“Bir adama kırk gün deli dersen deli olur.” diye bir savsözümüz var.
“Arda Kalan” (!) albümü on yıldır piyasada. Hemen her kuşaktan müzikseverlerce sevilip dinleniyor. Albümün adından başlayan yanlış Türkçenin kitlelere geçmemesi mümkün mü! Medyamız da elbet bundan nasibini alacak!
Nitekim, Foks TV’de 24 Ağustos 2017 sabahı, “İsmail Küçükkaya ile Çalar Saat”i izliyorduk… Kimi bölgelerimizde aşırı yağmurlar yaşamı olumsuz etkilemiş. Aslında başarılı bir gazeteci / sunucu olan Küçükkaya şöyle dedi:
– Şimdi de selden ‘ardakalan’ görüntüleri veriyoruz…
Hem de ‘d’nin üstüne basa basa!
Aynı izlencede, ekranın altında onlarca dakika kalan bir başlık (KJ), cabası:
“İsmail Küçükkaya Yazılı Basında Gündemi Yorumluyor”
Basın; gazete, dergi gibi belirli zamanlarda çıkan ‘yazılı’ yayınların bütünü, matbuat, demek.
Yani, ‘basın’ sözcüğü zaten ‘yazılı’ olmayı da içerdiğinden bizce “yazılı basın” denmez. “Yazılı medya” diyebiliriz…
‘KARŞIN’ DEĞİL ‘KARŞI’
Selden söz etmişken… Silivri’de sel suları altında kaldığı için sakinlerince terk edilen evlerde hırsızlık olayları yaşanmıştı. CNN Türk’te “Güne Merhaba”yı sunan Gülay Özdem, 20 Temmuz 2017 günü, haberi verirken şunları söyledi:
“… Hâlbuki ekipler (güvenlik güçleri) orada olacaktı, herhangi bir hırsızlık olayına ‘karşın’… “
“Karşın”, Arapça kökenli bir ilgeç olan “rağmen”in öz Türkçesidir; ‘bir şeyin, gerekenin veya mantığın tersine olarak yapıldığını’ anlatır.
Özdem, haberde “… karşın” yerine, “… karşı” sözcüğünü kullanmalıydı.
Yine, CNN Türk’te 23 Ağustos 2017 günü, saat 19.00’da bir soygun haberi verildi. Vtr’deki ses, şöyle diyordu:
“(Soyguncular) Kameralara karşı ‘kapşon’la önlem aldılar.”
Giysi başlığı, anlamındaki sözcüğün doğrusu, “kapüşon”dur (Fr. capuchon).
Bu da yazılı medyamızda, bir yabancı sözcüğün yazımına ilişkin yanlış: 14 Ağustos 2017 tarihli Cumhuriyet’in arka sayfa manşeti:
“Öyküsü Oscarlık“
Haber, yolu Türkiye’den geçen bir Afgan sığınmacının İsveç vatandaşlığına kabulü hakkındaydı.
Özgün biçimiyle yazdığımız yabancı bir sözcükle Türkçe ekinin arasına mutlaka kesme imi (’) koymalıyız:
“… Oscar’lık”
GRAM GRAM ‘EPİGRAM’
Kimlerin ki var / Özgür medyaya çalmaya / On parmağında on kara / Kulak versinler / Hacı Bektaş Veli’ye: / Her ne arar isen / Kendinde ara!