Yusuf Has Hacip [1017 (kimi kaynaklara göre 1019) -1077] “Kutadgu Bilig”de (Mutluluk Veren Bilgi) şöyle der:
“Aklın süsü dil, dilin süsü sözdür…”
Medya çalışanları olarak biz de dilimizi ‘aklımızın süsü’ görüp okur / izleyici / dinleyiciye en azından saygıda kusur etmemek için kitlelerin karşısına ‘doğru Türkçe’ ile çıkmak zorundayız.
Kaldı ki Babıâli’de, şakayla karışık şu gerçek dillendirilir:
Doktor, ‘hatasını’ mezara gömer; avukat, demir parmaklıkların ardına gönderir; gazeteci ise gazetesine manşet yapıp altına imzasını atar!
MANŞETTEKİ HATA
12 Temmuz 2016 tarihli Hürriyet’te, 9. sayfa manşeti:
“Osmangazi’de Paralı Süreç”
Bizce bu başlık, örneğin şöyle olabilirdi:
“Osman Gazi’de Paralı Dönem”
Çünkü; özel adlar, ancak bir yerleşim yerine verildiği zaman bitişik yazılır:
Bursa’nın ilçesi Osmangazi.
Ama, bir caddeye, sokağa, okula, (ya da yukarıdaki başlıkta olduğu gibi) köprüye… verildiğinde, özel adın özgün yazımı bozulmaz:
Mustafa Kemal Bulvarı, Aziz Nesin Sokağı, Sabahattin Ali İlköğretim Okulu, Osman Gazi Köprüsü…
Başlıktaki ‘süreç’ de sorunlu. Bu sözcüğü bazen ‘süre’ ile karıştırıyoruz.
Süreç; belli bir zaman ve düzen içinde ilerleyen, gelişen olay ve hareketler dizisi, vetire, proses, demek.
Doğru örnek:
Bir yasa tasarısının yasalaşma ‘süreci’, Resmî Gazete’de yayımlanmasıyla tamamlanır.
Bir olayın başı ile sonu arasında geçen zaman, müddet, anlamındaki sözcük ise ‘süre’dir.
‘KARŞI’ YERİNE ‘KARŞIN’
CNN Türk’ün 25 Temmuz 2016 günü saat 07.00 haberlerinde, değerli sunucu Semiha Şahin, Marmaris’te Erdoğan’a suikast hazırlığı sonrası kaçan FETÖ’cü teröristlerle ilgili haberi okuyor:
“… Kaçak darbecilerin sakal bırakmış olmaları ihtimaline ‘karşın’ aramalar sıklaştırıldı.”
‘Karşın’, gerekenin ya da mantığın tersine olarak, rağmen, demek. Haber tümcesindeki doğru sözcük ise ‘karşı’. Bu hâliyle haberden “Teröristleri, sakal bıraktıkları için aslında artık aramaya gerek yok!” gibi tuhaf bir anlam çıkıyor.
Ayrıca dilbilgisi yanlışı da içeren tümcenin bizce doğrusu:
“… Sakal bırakmış olmaları ihtimali de dikkate alınarak kaçak teröristleri arama çalışmaları yoğunlaştırıldı.”
Aman, diyoruz.
GRAM GRAM ‘EPİGRAM’
Demokrasi ve Şehitler Mitingi’nin / Protokol konuğu ‘Cübbeli’ / Ayaklar hâlâ mı suya ermedi?
DÜZELTME: Geçen hafta bu köşede, değerli meslektaşımız Soner Yalçın’ın, merhum Cüneyt Arcayürek‘ten yaptığı bir alıntıya yer vermiştik. Alıntıda geçen “iyi sıhhatte [saatte (K.E.)] olsunlarda” sözü; “da” eki ayrılarak basılmış. Düzeltir, özür dileriz. (K.E.)